Handelsoorlog zonder winnaars

Waarlijk historisch: bij presidentieel decreet is de zwaartekracht afgeschaft. Neen, je gelooft dit niet, want zelfs de Amerikaanse president zou het in zijn almacht niet aandurven om een wet uit de natuurkunde te tarten. Waarom hij het dan wel aandurft om fundamentele economische wetten te negeren, met nochtans evidente nefaste gevolgen voor zijn eigen land? Het is ons ook een raadsel. Maar meer nog zijn wij getroebleerd door het feit dat een land als de VS, met zoveel briljante wetenschappers, dit over zich heen laat komen, zonder al te veel gemor of zichtbaar protest.

Laat ons toe om een (ongevraagd en vandaar gratis) advies mee te geven aan de beleidsbepalers in de eurozone: ga niet onbesuisd in de tegenaanval met eigen agressieve importtarieven op Amerikaanse producten en diensten, noch op basis van een tegenargumentatie of geweeklaag over het vermeende onrecht dat ons wordt aangedaan. Het zal jou als lezer misschien verbazen: in essentie heeft de Amerikaanse president niet helemaal ongelijk. Er is niets tegen reciprociteit van tarieven. Integendeel, wij juichen een gelijk tarief aan beide zijden van de Atlantische Plas zelfs toe (en dit bij voorkeur tegen 0 %). 

Nu, of Trump gelijk heeft of niet, doet momenteel niet ter zake. Time is on our side, want de opgelegde tarieven zijn vooral negatief voor de Amerikaanse economie: op korte termijn wegens het aanwakkeren van de inflatie, op middellange termijn door het terugschroeven van de economische groei en op lange termijn door de verstarring die volgt op de navelstaarderij. Dat laatste leidt tot onaangepaste en inefficiënte producten, waardoor de Amerikaanse export geleidelijk naar nul zakt. Amerikaanse auto’s (op enkele uitzonderingen na) zijn weinig of niet gegeerd door de Europese consumenten, die op de eigen markt kunnen kiezen uit kwalitatievere wagens met een lager brandstofverbruik. De Europese importtarieven spelen hierbij slechts een zeer beperkte rol.

Neen Europa, hou je gedeisd, beperk je tot symbolisch verzet en gebruik regel 1 en 2 uit de Oosterse gevechtssporten: vermijd het gevecht en als het dan toch niet anders kan, gebruik dan het gewicht van je tegenstander in jouw voordeel.  

In dit geval: laat de Amerikaanse importtarieven gedurende een tijdje hun nefaste uitwerking hebben op de Amerikaanse economie.  De VS beschikt immers niet over de mankracht om de duurder geworden Europese producten te vervangen, noch op korte, noch op middellange termijn. De importtarieven zullen vandaar rechtstreeks doorgerekend worden aan de lokale consument. Erger nog, in het verleden trokken de lokale, Amerikaanse producten hun prijs op tot het niveau van de duurder geworden geïmporteerde producten. 

Amerikaanse bedrijven zullen zich ook niet geroepen voelen om hun productiecapaciteit uit te breiden. Dat vereist investeringen met een lange terugverdienperiode. Daarvoor is het investeringsklimaat te onzeker en de rente te hoog.

Het (gigantische) Amerikaanse handelstekort heeft meer voordelen dan nadelen voor de VS. De import van efficiënter geproduceerde goederen voorkomt een oververhitting van de Amerikaanse economie, want het arbeidspotentieel in de VS is nu al bijna volledig ingezet. Nog meer jobs creëren zal daarom onvermijdelijk leiden tot onhoudbare loonstijgingen. Dat voordeel zomaar weggooien, omdat de huidige president deze eenvoudige wetmatigheid negeert, is zowat het domst denkbare.

De verhoogde tarieven¹ wakkeren immers de Amerikaanse inflatie aan en remmen de economische groei af. De jobs die Trump dacht te creëren, zullen zich in realiteit vertalen tot de destructie van banen.

Door de oplopende inflatiedruk krijgt de Amerikaanse centrale bank, de Fed, daarenboven minder kansen op rentedalingen. De Europese Centrale Bank heeft dit nadeel niet en kan haar beleidsrente substantieel laten afnemen. Daardoor versterkt de dollar, zodat onze exportmogelijkheden meer zuurstof krijgen.

In het algemeen is het wellicht correct om te stellen dat er bij een handelsoorlog geen winnaars zijn. In dit geval is er echter vooraf een duidelijke verliezer, met name de VS. Dat valt eenduidig af te leiden uit gedrag van de beursindices die in de VS veel scherpere neerwaartse bewegingen ondergaan dan in Europa.

Het komt uiteindelijk allemaal wel goed, dankzij de veerkracht van de Amerikaanse economie, maar de zaak vereist verdere onderhandelingen om de opgelegde tarieven naar lagere niveaus te brengen.

Telkens opnieuw is de onderliggende redenering bij de dergelijke tariefverhogingen gebaseerd op een compleet verkeerde assumptie. Men gaat uit er verkeerdelijk van uit dat de verhoging van de importtarieven zal leiden tot meer interne productie en de creatie van werkgelegenheid. Telkens opnieuw blijkt dat dit alleen leidt tot prijsstijgingen. Zeker nu, op het moment dat er zich in de VS  een historische schaarste op de arbeidsmarkt voordoet.

A wrong assumption is the mother of all screw-ups.