Ook in de macro-economische cijfers zagen we het afgelopen kwartaal minder een duidelijke richting. Na een stevige terugval in de meeste cijfers in maart-april van dit jaar zagen we in de rest van het tweede kwartaal vooral een sterke verbetering in de cijfers naarmate landen de pandemie min of meer onder controle kregen en hun economie heropstartten. Maar het derde kwartaal gaf minder duidelijkheid. Sommige cijfers gingen verder vooruit, zoals de vertrouwensindicatoren van de industrie in China, de VS en Europa. Andere vielen dan weer opnieuw terug, zoals het consumentenvertrouwen in de VS of het vertrouwen van de aankoopmanagers in Europa. Het is dus duidelijk dat de economie aanzienlijk verbetert wanneer landen de opgelegde lockdowns beëindigen, maar de wereldwijde pandemie blijft wegen op de economie.

De bedrijfsresultaten blijven zich geleidelijk aan herstellen, al blijft er nog wel een weg af te leggen voor we terug op de niveaus van begin dit jaar komen. Behalve in China, waar we al terug dicht bij de 0 % groei zitten. 

Ook in het derde kwartaal van dit jaar bleef de COVID-19-pandemie wereldwijd voortrazen. Het aantal dagelijkse nieuwe bevestigde besmetting blijft toenemen. Het is dus duidelijk dat de pandemie nog niet terug onder controle is. 

Een tweede golf of een monsterlijke eerste golf

Jennifer Nuzzo, een Amerikaanse epidemioloog bij het Johns Hopkins Health Security Center, zei onlangs: ‘Geen enkel land wordt gespaard. Geen enkel land kan op dit moment zijn waakzaamheid verminderen en beweren dat het ergste voorbij is.’ Ze verwijst niet alleen naar de nog steeds moeilijke situatie in de Verenigde Staten, waar nu zelfs de president besmet is geraakt met het virus. Ze wijst ook op de trend wereldwijd, waar veel landen in een lange en monsterlijke eerste golf zitten (Verenigde Staten) of al met een tweede golf kampen (Europa).

Einde nog niet in zicht

Zonder een wijdverspreid en effectief vaccin zal er waarschijnlijk geen einde komen aan deze pandemie, maar daarop zullen we nog even moeten wachten. Ondanks de beloftes van bepaalde wereldleiders lijkt de kans klein dat er voor het einde van het jaar een efficiënt werkend vaccin beschikbaar zal zijn dat dan ook nog eens op grote schaal verdeeld zal worden.

De weg naar een vaccin is lang en complex, ook al roepen wereldleiders zoals Trump en Poetin op om de ontwikkeling van het COVID-19-vaccin sneller te laten verlopen dan de normale procedures. De grote farmabedrijven, die samen met gerenommeerde universiteiten het onderzoek naar het vaccin doen, willen zeker zijn van de efficiëntie en de veiligheid van het vaccin voordat ze het op grote schaal verspreiden. Zij moeten natuurlijk aan hun reputatie denken. Ze willen dan ook alle testen doorlopen om de veiligheid te garanderen. Ook de FDA, de Amerikaanse instantie die verantwoordelijk is voor de goedkeuring van nieuwe medicijnen, heeft ondertussen aangekondigd dat het vaccin streng getest moet worden voor het goedgekeurd wordt.

In tussentijd zullen we dus moeten blijven leven met maatregelen om de verspreiding van het virus zoveel mogelijk af te remmen. Maar deze maatregelen, zoals het afgelasten van grote evenementen, beperken van het aantal aanwezigen op publieke plaatsen, enzovoort, wegen natuurlijk ook zwaar op de economie. Al moet dit wel gerelativeerd worden: ook plaatsen waar minder maatregelen genomen werden om de verspreiding van het virus tegen te gaan, hadden af te rekenen met een zware economische schok. Hiervoor zien we twee mogelijke redenen. Enerzijds de globalisering: alles en iedereen is met elkaar verbonden. Anderzijds de schrik voor het virus, die zorgt voor een sterke economische impact, net zoals dat het geval was bij de Spaanse Griep. Er zullen dus blijvend maatregelen genomen worden om de verspreiding van het virus te vertragen en zo de druk op het gezondheidssysteem te beperken. Maar in tussentijd zal de COVID-19-pandemie blijven wegen op de economische groei. 

Naast de grote onzekerheid op de markt door de ontwikkelingen van de pandemie en de economische gevolgen daarvan, blijft ook de politieke situatie in de Verenigde Staten zeer verontrustend. De komende presidentsverkiezingen riskeren veel ongerustheid teweeg te brengen op de financiële markten. De polls verwachten momenteel een duidelijke overwinning voor de democratische presidentskandidaat Joe Biden, samen met een democratische senaat en een democratisch congres. Het effect daarvan op de markten is moeilijk in te schatten. Democraten zouden waarschijnlijk meer spenderen en investeren, maar ook de belastingen verhogen. Markten zouden ook geen rekening meer moeten houden met de twittergrillen van president Trump. Maar we moeten er rekening mee blijven houden dat polls maar inschattingen zijn. Polls geven een kans weer dat een bepaald iemand wint, maar dat is geen zekerheid. Bij de vorige verkiezingen won Trump, ondanks de verwachtingen van diezelfde polls.

Het grootste risico voor financiële markten en de Amerikaanse bevolking zou zijn als de verliezende kandidaat na de verkiezingen zou weigeren om zijn nederlaag toe te geven. President Trump heeft hierop al verschillende keren gealludeerd, door al op voorhand te spreken van massale stemfraude. Als Trump zou verliezen maar weigert om af te treden als president vervallen we in een nooit geziene situatie. De gevolgen hiervan in een van de grootste economieën en democratieën ter wereld zijn onmogelijk in te schatten.

Naast de presidentsverkiezingen blijft ook de onzekerheid rond de handelsoorlog tussen de VS en China hoog. Het verdere verloop hiervan zal ook sterk afhangen van de presidentsverkiezingen. Joe Biden en de democraten zijn zeker niet pro-China, maar zullen de handelsoorlog waarschijnlijk wel op een diplomatischere manier aanpakken als ze de macht overnemen, waardoor de markten wat meer tot rust kunnen komen. Als Trump de verkiezingen wint zal hij dit mogelijk aanschouwen als een signaal om de strijd met China nog harder op te nemen, met alle gevolgen van dien. 

De voorzitter van de Amerikaanse centrale bank (FED), Jerome Powell, kondigde een maand geleden aan dat ze hun inflatietarget nu zullen bekijken op basis van een gemiddelde. Die aankondiging werd gesmaakt door de financiële markten omdat het beleid hierdoor minder zal afhangen van puntobservaties. Het geeft de centrale bank ook de mogelijkheid om de stimulerende maatregelen die ze de afgelopen maanden namen niet onmiddellijk te moeten afbouwen bij toenemende inflatie. De FED zal nu toelaten dat de inflatie tijdelijk boven de grens van 2 % gaat. Wanneer de rente te snel wordt opgetrokken ontstaat immers het risico dat de economie te snel zuurstof wordt ontnomen en opnieuw in verval komt. Later in september kondigde Jerome Powell ook aan dat de FED de rente nog lange tijd op het huidige, extreem lage niveau zal houden. Ook dat was bedoeld als positieve boodschap naar de financiële markten, maar werd niet positief opgevat. Door deze uitspraak zet de FED zichzelf vast. Zullen ze de rente nog verder kunnen verlagen als het economisch minder gaat? Zullen ze de rente wel op tijd kunnen verhogen als de inflatie toch dreigt te ontsporen? Door deze laatste belofte vermindert de FED haar flexibiliteit en zet ze haar geloofwaardigheid onder druk. Maar het blijft wel duidelijk dat de Amerikaanse centrale bank de economie en de financiële markten nog lange tijd zal onderhouden.

De Amerikaanse overheid heeft tot nu toe enorme steunpakketten gelanceerd om de Amerikaanse consumenten en bedrijven te beschermen tegen de economisch impact van de coronacrisis. Vandaag lopen veel van die steunmaatregel op hun einde. De politiek probeert nu om deze broodnodige steun te vernieuwen maar tot vandaag, 6 oktober, is dat nog niet gelukt. Dit weegt sterk op het consumentenvertrouwen in Amerika en ook het ondernemersvertrouwen dreigt hierdoor een deuk te krijgen.

Afgelopen juli had de Europese Unie haar ambities op het vlak van duurzaamheid al bevestigd door aan te kondigen dat, in overeenstemming met het door de Commissie gelanceerde ‘Groene Pact’, 30 % van het herstelplan en de meerjarenbegroting de klimaattransitie moet bevorderen. Dankzij dit herstelplan zal de EU ook voor het eerst een belangrijke kredietnemer op de wereldwijde financiële markten worden.

Op 22 september was het de beurt aan de Europese Centrale Bank (ECB) om haar monetaire versoepelingsbeleid te vergroenen. Duurzame obligaties kregen een nieuwe belangrijke rol. Het besluit van de ECB komt erop neer dat banken duurzame obligaties ook als onderpand mogen gebruiken bij hun gebruikelijke leningen met onderpand, en dat de ECB vanaf 2021 ook dit type obligaties zal beginnen op te kopen in het kader van haar versoepelingsbeleid. Dit zal de vraag sterk doen toenemen en zal zo meerdere bedrijven aanzetten om dergelijke obligaties uit te geven. Het is een slimme manier om de klimaattransitie te steunen. We zien deze beslissing als een extra troef voor Europese bedrijven die resoluut gefocust zijn op de duurzame economie en groene technologie.

Om deze redenen hebben wij besloten om ons na de eerste spectaculaire stijging op de beurzen begin juni opnieuw iets voorzichtiger te positioneren in aandelen in de verschillende kernfondsen. Deze voorzichtigere positionering hebben we heel het derde kwartaal aangehouden. Dat betekent natuurlijk niet dat er geen beslissingen genomen zijn het afgelopen kwartaal. Na beursstijgingen hebben wij wat winst genomen en na de dalingen bijgekocht om altijd terug naar onze initiële voorzichtigere positie terug te keren. Ook de nieuwe inschrijvingen in de fondsen werden proportioneel belegd in aandelen om het gewicht op peil te houden. 

Geografisch en sectoraal

Binnen de aandelen werd onze blootstelling aan Europese aandelen opgetrokken, vooral via industriële waarden. Europese industriële aandelen doen het al jaren minder goed op de beurs en zijn daardoor aantrekkelijk gewaardeerd. Daarnaast zet Europa eindelijk een aantal belangrijke stappen naar meer fiscale harmonisatie, wat een positief effect kan hebben op de Europese beurzen in de toekomst. Een belangrijk element hiervan is het Europese herstelplan dat gemeenschappelijk gefinancierd wordt en een historisch grote investering plant in vooral groene technologie. Dat kan een enorme boost betekenen voor een aantal Europese industriële waarden en ons cleantechthema. Daarom hebben we de blootstelling in Europa, de industriële sector en het cleantechthema opgetrokken.

De blootstelling aan India en China werd daarentegen afgebouwd in de aandelenportefeuille. China en India blijven interessante langetermijnverhalen doordat ze het potentieel hebben om verder een sterke interne macht te ontwikkelen. Maar de Chinese beurzen zijn nu al enige tijd zeer sterk aan het presteren en we zien dat de waarderingen er toch wel beginnen op te lopen, zoals te zien is in de risicopremie die onder het gemiddelde ligt. India daarentegen krijgt het hard te verduren door het COVID-19-virus. Dat zal nog even op de economisch groei blijven wegen. Daarom hebben we China en India afgebouwd om geld vrij te maken om meer in Europa te investeren.

Op sectoraal gebied hebben we ook onze blootstelling naar de gezondheidszorg afgebouwd, vooral in de VS. Na de verkiezingen zullen er waarschijnlijk grote veranderingen worden doorgevoerd in de Amerikaanse gezondheidszorg. Als de democraten de macht overnemen zullen zij Obamacare verder willen versterken. Als de republikeinen winnen lijkt de kans groot dat zij zullen proberen om Obamacare verder uit te hollen. Het is voorlopig nog zeer onduidelijk welke spelers de winnaars en de verliezers zullen zijn. Daarom hebben wij besloten om onze blootstelling naar de gezondheidssector te verminderen.

Binnen de obligatieportefeuille zijn wij verder blijven investeren in zowel Europese bedrijfsobligaties als in overheidsobligaties uit Zuid-Europa. Beide profiteren namelijk zeer sterk van de stimulerende acties van de ECB. De ECB koopt deze obligaties massaal op om zo meer liquiditeiten in het economisch systeem te pompen. Hierdoor duwen ze de prijzen van deze obligaties de hoogte in. Wij verwachten dat deze trend nog wel even zal aanhouden en blijven hier dus grote posities in aanhouden.

In de Zuid-Europese landen hebben we op het einde van het kwartaal ook een kleine switch in gang gestoken. Onze positie in Spaanse overheidsobligaties werd afgebouwd en in Italië verhoogd. De kredietspread in Italië is nog altijd interessanter dan die in Spanje. Daarnaast zien we dat in Italië de verspreiding van het COVID-19-virus voorlopig veel beter onder controle is dan in Spanje. Ook de economisch cijfers in Italië zijn iets interessanter dan in Spanje. Ten slotte zal Italië door haar sterke link met de Duitse industrie ook meer kunnen profiteren van het verwachte herstel van de Europese en Duitse industrie. 

Wij zijn dit kwartaal ingegaan met een duidelijk negatieve visie op de Amerikaanse dollar en positieve visie op de euro. Gedreven door de verbeterende economische situatie in Europa en de verregaande stimulerende acties van de FED in Amerika hadden wij in het begin van dit kwartaal een groot deel van onze dollarblootstelling afgedekt. In juli is de dollar door deze redenen dan ook sterk verzwakt. Hierna hebben wij een groot deel van de afdekking opnieuw gesloten. Vandaag blijven we onderwogen op de dollar aangezien we verwachten dat de euro sterk zal blijven presteren. Maar de onderweging is na de correctie van de dollar wel aanzienlijk verkleind.