Terug naar school

De rally op de aandelenmarkt van 2023 nam een adempauze in augustus: Beleggers overwogen of de laatste reeks economische gegevens de Federal Reserve zal dwingen om ten minste één renteverhoging door te voeren voor het einde van het jaar. Er wordt gevreesd dat hierdoor de economische groei verder onder druk komt te staan. De obligatiemarkten waren in deze omstandigheden ongeïnspireerd.

De economie vertraagt immers wereldwijd. De laatste indicatoren lijken te wijzen op een stabilisatie van de negatieve trend, vooral in de Verenigde Staten, (zie grafiek) maar een echte ommekeer lijkt niet onmiddellijk in de kaarten te liggen. Tijdelijke opflakkering door ‘terug naar school’ acties of het anticipatief aanleggen van inventarissen voor bijvoorbeeld de feestdagen lijken hier geen verandering in te brengen. De wereldwijde economie lijkt nog altijd gedesynchroniseerd te verlopen: het rentebeleid in de Verenigde Staten en Europa lijken af te remmen terwijl Japan en China eerder versoepeling prediken.   

De motor van China hapert en niet een klein beetje. Een nieuwe vastgoedcrisis dreigt met de financiële problemen bij een vastgoedonderneming, Country Garden. De Chinese overheid probeert nu in te grijpen door doelgericht bij te sturen door verlaging van de rente, meer soepelheid rond het verlenen van leningen, stimuli voor consumptie. De markten zijn nog enigszins sceptisch rond dit ingrijpen. Deze maatregelen lijken vooral gericht op de stabilisatie van de interne markt en het is maar zeer de vraag of dit een belangrijke stimulans zal zijn voor de wereldeconomie. 

In augustus kreeg de Amerikaanse Centrale Bank (de Federal Reserve of FED) gemengd nieuws in haar pogingen om een ‘zachte landing’ voor de Amerikaanse economie te bewerkstelligen.

Hoewel de consumenteninflatie zich gunstig ontwikkeld (CPI steeg in juli met 3,2 % op jaarbasis), bleek de prijsindex voor de persoonlijke consumptie bestedingen (PCE) in juli in vergelijking met een 1 jaar geleden te stijgen met 3,3 %, na een stijging van 3 % in juni. De kern PCE-inflatie, die geen rekening houdt met de volatiele voedsel- en energieprijzen en de favoriete inflatiemaatstaf van de Amerikaanse Centrale Bank is, steeg in juli liefst met 4,2 %, wat weliswaar in lijn is met de schattingen van economen maar nog altijd ruim boven de beoogde lange termijn doelstelling van 2 % ligt.

Terwijl de prijzen blijven stijgen, vertoont de Amerikaanse arbeidsmarkt tekenen van vertraging. Er zijn minder vacatures terwijl de verhouding tussen het aantal werklozen en het aantal Amerikaanse vacatures op het hoogste niveau sinds september 2021 prijkt. Het Amerikaanse werkloosheidscijfer blijft echter slechts 3,8 %. 

In zijn jaarlijkse toespraak op het economisch forum in Jackson Hole in augustus zei Powell dat de inflatie nog altijd ‘te hoog’ is en waarschuwde hij beleggers dat ‘De FED bereid is om de rente verder te verhogen’. Powell zei ook dat de combinatie van afnemende inflatie en een solide economie de FED in staat zal stellen om ‘voorzichtig te werk te gaan’ tijdens toekomstige vergaderingen. Het terugbrengen van de inflatie naar 2 % zal waarschijnlijk ‘enige verzachting van de omstandigheden op de arbeidsmarkt vereisen’, aldus Powell.

Het kan erg moeilijk worden om een pauze in de renteverhogingen te rechtvaardigen totdat de banenmarkt verder afkoelt. Mocht de FED gedwongen worden om de rente te verhogen om de inflatie blijvend onder controle te krijgen, zal de kans op een recessie toenemen.

Hoewel de FOMC¹-functionarissen zelf niet langer een recessie voorspellen, wijzen de meest recente economische projecties van de Federal Reserve in juni op een scherpe daling van de Amerikaanse bbp-groei in de tweede helft van 2023 en tot in 2024. Ook de inversie van de Amerikaanse obligatiemarkten, waar de kortetermijnrente hoger blijft dan de lange termijn, lijken dit de suggereren.

In Europa blijft de kerninflatie, de inflatie zonder de volatiele energie en voedselprijzen, hoog. De recente stijging op de oliemarkten veroorzaakt bijkomende ongerustheid nu de wintermaanden voor de deur staan. Dat bemoeilijkt de evenwichtsoefening van de Europese centrale bank. Immers de Europese motor dreigt af te slaan: de vooruitzichten voor de economische groei blijven onder druk staan terwijl de financieringskosten toenemen. De Chinese economie, een heel belangrijke afzetmarkt voor Europa, brengt geen soelaas.

Ondanks de hoge inflatie zal Europa dus eerder voorzichtig zijn om de rente verder te verhogen en zal ze waarschijnlijk in de voetsporen treden van de Amerikaanse Centrale Bank. De rente blijven verhogen heeft als risico om te veel financiële zuurstof weg te nemen en zou de kans op een recessie aanzienlijk verhogen. 

Boven het hoofd van miljoenen Amerikanen blijft een enorme financiële last hangen, namelijk de studentenleningen. Leners van federale studieleningen hebben al meer dan drie jaar geen betalingen moeten doen. Deze pauze in de betalingen voor studentenleningen werd ingelast in het kader van de COVID-19 pandemie om de last van de gezinnen in zeer onzekere tijden te verlichten.

President Biden had vervolgens de verkiezingsbelofte gemaakt om de 430 miljard dollar aan studieleningen kwijt te schelden. Hier tegen kwam hevig protest vanuit Republikeinse hoek. Ze vonden dit een unfaire behandeling tegenover anderen die wel afbetaald hadden. De pauze in de afbetalingen werd hierop verlengd tot 30 juni 2023, zodat het Amerikaanse Hooggerechtshof een finale beslissing kon nemen rond de invoering van Biden’s plan.

Het plan werd echter vernietigd door het Hof.

Aan de langdurige bevriezing van de betalingen komt dus een einde. Sinds 1 september is er weer rente verschuldigd op de studentenleningen en vanaf oktober moet ook het kapitaal terugbetaald worden. Dat heeft ongetwijfeld een belangrijke impact voor vele Amerikanen en hun consumptiegedrag. Hoewel het federale uitstel van betaling in het verleden verschillende keren is verlengd, is er geen kans op nog een uitstel van betaling voor studieleningen door een bepaling in de overeenkomst over het schuldenplafond die op 2 juni door het Congres werd goedgekeurd. Maar wie weet heeft president Biden nog iets achter de hand om de pijn te verzachten.

Ondertussen waren de winstcijfers voor het tweede kwartaal gemengd, omdat bedrijven blijven worstelen met stijgende kosten en de mogelijkheid van een Amerikaanse economische terugval. Analisten kijken echter vooruit en verwachten dat de winstgroei in de tweede helft van 2023 weer positief zal worden.

We verwachten meer van hetzelfde in het volgende kwartaal: een eerder gemengd beeld als bedrijven en analisten de cijfers voor derde en vierde kwartaal zullen bijstellen. Benieuwd of ze zich ook gaan wagen aan sterke 2024 doelstellingen. 

De weging in aandelen werd licht verlaagd om eventuele turbulentie op te vangen. De vrees voor verder stijgende rente blijft een weerkerend element voor bezorgdheid. Terwijl met argusogen wordt gekeken naar de consumptiepatronen, lijken de effecten van de gunstige bedrijfsresultaten voorlopig uitgespeeld.

Maar er zijn voldoende groeisegmenten waarover minder pessimisme heerst. Door breed te spreiden tussen deze thematische beleggingen en verschillende geografische zones wordt de beleggingsportefeuille gewapend tegen mogelijks toenemende onzekerheid tijdens de komende maanden, zonder aan het opwaarts potentieel in te boeten. 

De voorkeur wordt gegeven aan Amerikaanse aandelen. De technologische sterkte is een langetermijnthema terwijl de anticipatie op het verwachte einde van de renteverhogingen naderbij komt.  

In Europa zijn er meer kopzorgen en blijft de positionering veel voorzichtiger. Hier zijn verschillende oorzaken voor. De kerninflatie is nog altijd hoog, de economische verwachtingen worden negatief bijgesteld. Er is de grote afhankelijkheid van het herstel van de industrie en de Chinese economie. De oorlog in Oekraïne is wat op de achtergrond van de actualiteit verzeild geraakt, maar zorgt voor een onvoorspelbaar extern risico.

Verder is een belangrijke positie weggelegd voor de Aziatische markten.

Japan blijft aantrekkelijk en behoudt een belangrijk gewicht. De inflatie lijkt onder controle, het rentebeleid is nog altijd accomoderend te noemen terwijl de zwakke yen (voornamelijk tegen de Amerikaanse dollar) de exporterende bedrijven bevoordeeld. Bedrijven zetten meer in op winstgevendheid en efficiëntie wat de winstcijfers ondersteunt.

De positie in India werd versterkt. De sterke economische groei die hoofdzakelijk gestut wordt door de inlandse vraag, een gezonde demografie en een opwaardering van de internationale status onderbouwen deze keuze. Inflatie is er beter onder controle en bevindt zich zelfs op een lager niveau dan die van de Westerse markten. Dit biedt samen met de relatief goede groeiverwachtingen van de zuidoost Aziatische markten een mooi perspectief om te diversifiëren.

China heeft het vandaag economisch moeilijk. De Chinese consument wacht af en de verwachte heropeningseuforie is uitgebleven. China blijft wel een van de belangrijkste economische blokken ter wereld waar selectief waarde te rapen valt. Het economische scenario is vandaag echter vrij negatief, maar interventie van de overheid kan voor ondersteuning zorgen. Chinese aandelen blijven een licht gewicht in het fonds.

Binnen de overheidsobligaties werd de positie in Poolse obligaties verlicht en die van overheidsobligaties van het Verenigd Koninkrijk met een lange looptijd opgebouwd. Heel veel slecht nieuws zit al ingeprijsd in deze Britse ‘gilts’. Na al het pessimisme post-Brexit en de verzwakking van de Britse munt, gaat de inflatie eindelijk de goede kant op.

De rente in Polen is sinds vorig jaar november sterk afgenomen. Inflatieverwachtingen en geopolitieke spanningen die aan de grenzen dreigen toe te nemen, geven aanleiding tot winstname op de Poolse obligaties.