Frisse tegenwind

Aangewakkerd door de onzekerheid over de economische toekomst, rolt dan echter een onvermijdelijke paniekgolf over de financiële markten, die keer op keer een ideaal instapmoment vormt voor wie het hoofd koel wist te houden en de ogen richt op de opportuniteiten die dan worden aangeboden. Onze middeleeuwse medemens gaf ons die wijsheid al mee: in troebel water is het goed vissen. Een goed advies slaan we nooit in de wind.

Aan knagende dalingen, zoals diegene die nu al wekenlang - haast ongemerkt - kleine percentages wegschrapen, kunnen we echter minder weerstand bieden. Een ongrijpbare vijand die onderhuidse angstgevoelens voedt en langzaam maar zeker de pijlers van het vertrouwen aantast.

In dit geval is de oorzaak voor de aanhoudende malaise niet ver te zoeken: een tastbare vrees voor een verdere, zelfs substantiële stijging van de langetermijnrente, aangejaagd door een voorthollende inflatie. Tot nu toe bevindt die inflatie zich echter nog in sluimerstand en is die alleszins nog niet zichtbaar in de prijzen waarmee de consument wordt geconfronteerd. Een (eerste) opstoot van inflatie valt echter wel af te lezen in de groothandelsprijzen en in de koersevolutie van sommige grondstoffen. Op deze niveaus is er hooguit sprake van een herstelbeweging na de terugval van de prijzen tijdens de meest desperate periodes van de pandemie. 

Maar het onwennige gevoel over het mogelijke ontstaan van een economische oververhitting neemt toe na een historische periode waarin de beleidsrente (te?) lang op extreem lage niveaus werd gehouden en de economie in nooit geziene mate gestimuleerd werd.

Voor een goed begrip: er is voorlopig geen enkel bewijs dat dit in overdreven mate het geval zou zijn geweest. We willen dus zeker niet te snel van stapel lopen. Er is nog weinig (niks, eigenlijk) zichtbaar in de kerninflatie-cijfers voor de consument, maar we gaan de oprispingen in de recente PPI-cijfers¹ zeker niet negeren. Maar ook de verwachte inflatie² troont voorlopig niet ver boven het targetniveau van 2 % dat zowel de Amerikaanse als de Europese centrale bank voor ogen houden. Centrale banken kunnen dus voorlopig bij hun standpunt blijven. (De schok zal vanzelfsprekend des te groter zijn, wanneer het rentebeleid onder druk van de economische ontwikkelingen toch zou moeten wijzigen.)

Toenemende onzekerheid is niet ongewoon in de huidige context en dit vertaalt zich in rentestijgingen op langetermijnobligaties. Tot nu toe zet deze opwaartse beweging zich maar druppelsgewijs door en vormt het slechts een normale reactie op de voorafgaande scherpe dalingen, waarbij extreem lage renteniveaus werden getoetst. De doelbewuste inspanningen van de centrale banken, versterkt door de diepe economische terugslag en de hiermee gepaard gaande vrees voor aanhoudende deflatoire periode, misten destijds hun doel niet, zeker omdat men medio 2020 nog zeer sceptisch aankeek tegen de mogelijke beschikbaarheid van een trefzeker vaccin in het najaar.

Anders gesteld: de recente toename van de langetermijnrente is een zeer positief teken dat bevestigt dat de economie zich onmiskenbaar in een relatief krachtige herstelfase bevindt. Maar net zoals de uitstekende bedrijfsresultaten die over het afgelopen kwartaal werden bereikt, weet dit hoopgevende signaal zich niet om te zetten in beursstijgingen. Integendeel, het gunstige conjuncturele nieuws keert zich zelfs tegen een verdere vooruitgang van de koersen. Hierbij mag echter niet uit het oog worden verloren dat de meeste aandelenmarkten zich nog steeds kort in de buurt van recordniveaus bevinden. Dit geeft aan dat men wellicht al een tijdje vooruitliep op de huidige positieve nieuwsgolven.

Ondanks de stevige klim in 2020, staan de meeste aandelenindices nog steeds 3 % tot 5 % hoger dan bij het jaarbegin. Laat u daarenboven niet te snel misleiden door de evolutie van allerlei algemene beursindices die worden gedomineerd door enkele zeer grote bedrijven. De kleinere aandelen hebben het meeste baat bij een conjuncturele opsprong (en bieden daardoor het meeste weerstand tegen een hiermee gepaard gaande rentestijging). De Small Cap index toont alleszins niet de symptomen van vermoeidheid, zoals de index met zijn grote broers. 

De opeenvolging van enkele negatieve beursdagen heeft zeker niets te maken met de eventuele vrees voor een opflakkering van het virus. Integendeel, het is eerder te wijten aan de groeiende overtuiging dat het gevaar binnen afzienbare tijd in voldoende mate geweken zal zijn. We willen hierbij zeker niet voorbarig juichen. De versnelling in het aantal besmettingen is weliswaar afgenomen maar dat leidt hooguit tot de stabilisatie van het aantal infecties. In de strijd tegen virus blijkt vaccinatie echter de realistisch verhoopte resultaten af te leveren terwijl hier en daar een Amerikaanse viroloog al over het bereiken van herd immunity³durft te spreken.

De beursdalingen blijven voorlopig zeer beperkt maar zijn daarom niet minder irritant, omdat ze zich net op een moment voordoen dat bedrijven opvallend goede resultaten afficheren en de economie onmiskenbare tekenen van herstel vertoont. Maar precies dit voedt de ongerustheid over het toekomstige renteverloop en de vrees voor een economische oververhitting. Vooral het recentste cijfer over kleinhandelsverkopen in de VS leverde het startschot voor een verdere reeks van tergende, raspende bewegingen die zich vooral op de grote, groeigerichte aandelen lijkt te focussen.