50 pond sterling

We dicht(t)en het VK zelfs een briljante toekomst toe, niet gehinderd door de Europese bureaucratie, vrij fladderend op de verfrissende winden van de wereldwijde vrijhandel.  

Culturele verschillen hebben steeds aan de bron gelegen van mislukkingen bij overnames of samensmeltingen van bedrijven. Dit zal ongetwijfeld ook hier een rol gespeeld hebben. Deze relatief beperkte verschillen werden immers systematisch electoraal geëxploiteerd. Populistische Britse politici werden opgejut door hun tabloids, maar ook door journalisten van kwaliteitskranten die ongegeneerd de meest denigrerende karikaturen uitkraamden. Over arrogante en ondankbare Fransen, mistroostige en op wraak beluste Duitsers en corrupte Italianen, die met andermans zweet een onhoudbare schuldpositie uitbouwden, en betekenisloze Belgen. Name me a famous Belgian …  

De journalist die hierbij het minst terughoudend was, is nu de huidige Britse premier. Hij stond destijds niet bekend voor het waarheidsgetrouwe karakter van zijn berichtgeving over de gang van zaken in Brussel, in zijn ogen het verderfelijke hoofdkwartier van de bezetters.

Dat het lot van Engelands directe toekomst nu verbonden is aan de afloop van de gesprekken van deze figuur met zijn zelfverzonnen aartsvijanden, is diep tragisch. En het maakt van het vinden van oplossingen telkens weer een persoonlijke aangelegenheid, die zich mijlenver weg bevindt van het werkelijke probleem. Waar de gesprekken inhoudelijk⁽¹⁾ over gaan, is al lang niet meer van belang. Wel belangrijk is hoe Boris naar het thuisfront kan terugkeren en het V-teken kan maken, zoals zijn grote voorbeeld Winston Churchill - over wie hij overigens geen onverdienstelijke biografie schreef.

Intussen werd wel een Europees compromis bereikt met Polen en Hongarije. Sneller zelfs dan wij hadden verwacht, maar Polen is te afhankelijk van Europese steun om geloofwaardig een vuist te kunnen maken. De oorspronkelijke formulering over de verplichte onafhankelijkheid van rechtbanken werd wat verwaterd en dat volstond om in Warschau te verkondigen dat het Poolse zelfbeschikkingsrecht gevrijwaard was, ondanks Europese druk. 

Deze beperkte Europese knieval maakte het wel mogelijk dat intussen het gigantische steunpakket van 2.200 miljard euro (hoeveel is dat eigenlijk?) unaniem goedgekeurd werd en de EU nu concreet van start kan gaan met haar herstelbeleid. Dit biedt een ongeziene kans voor Europa om komaf te maken met haar vastgeroeste industrieel beleid, dat onder politieke druk teveel gericht was op het behoud van jobs en te weinig op de creatie ervan. De EU heeft in het verleden terecht veel kritiek gekregen, maar bewees tijdens het afgelopen jaar haar onmiskenbare meerwaarde.

In de VS geraken de nieuwe stimuli voorlopig nog niet goedgekeurd. De huidige politieke impasse vormt de naweeën van de recente verkiezingen. Het klinkt vreemd in onze oren maar eigenaardig genoeg zien Republikeinen de uitslag als een overwinning. Niet enkel door het (onverwacht) groot aantal stemmen dat Trump kon inzamelen, maar zeker ook door het (voorlopige) behoud van de meerderheid in de Senaat en de vooruitgang bij de volksvertegenwoordigers. Ze wensen hier een punt van te maken en krommen ostentatief hun rug bij de voorstellen van de Democratische partij. Dit lokt een gelijkaardige reactie bij de democraten wanneer de Republikeinen hun voorstel overmaken. Typisch voor een dergelijk patstelling is het feit dat de discussie niet meer om de inhoud, maar louter om doctrinaire standpunten gaat.

De ontgoocheling over het uitblijven van de goedkeuring van een substantieel economisch stimuleringspakket en het gebrek aan politieke ernst leidde tot enkele bad hair days op de Amerikaanse beurzen – tot nog toe met beperkte gevolgen. De opwaartse trend is immers geenszins doorbroken, terwijl na de recordrace in november een adempauze zeker niet mag verbazen.

Toch mag men er stilaan haast mee beginnen maken want het geduld op de beurzen geraakt uitgeput en verder verval van de koersen op de Amerikaanse beurzen is daardoor niet uitgesloten. Dat zou spijtig zijn in een jaar waarin de prestatie van NASDAQ en NYSE FANG zowat het enige was waaraan we ons konden opwarmen⁽²⁾.

In koerstermen⁽³⁾ steeg de Dow Jones sedert het jaarbegin weliswaar ‘slechts’ met 5 %, maar de S&P-index steeg met 13 % en werd hierbij de loef afgestoken door de NASDAQ die met 38 % steeg. Alles verbleekt echter bij de NYSE FANG die met 90 % aandikte.  

Het is overigens ook mogelijk dat onze lezing van deze beursindices recent wat vertekend is door de sectorrotatie die zich sinds het begin van het nieuwe schooljaar heeft ingezet. Hierbij konden de zwaarst getroffen activiteiten zoals de autosector, reizen, hotels en de Europese banken hun verliezen voor een beperkt deel goedmaken, ten koste van grote winnaars zoals de (Amerikaanse) technologie.

Deze beweging begint overigens wat aan momentum verliezen. De laatste week waren de Europese financiële groepen en bedrijven die actief zijn in de reissector, opnieuw de slechts presterende deelindices.

In de afgelopen dagen werd ook flink wat investeringsgeld verschoven naar enkele opvallende nieuwkomers op de Amerikaanse beurzen, die (ontzagwekkende) recordbedragen wisten op te halen. De IPO’s van Airbnb en Doordash boekten zich alleszins een plaats in de annalen van de financiële geschiedenis. Met opgehaalde kapitalen van respectievelijk 3,5 miljard US-dollar en 3,4 miljard US-dollar werden absolute records neergezet.

Niet alleen deze bedragen maar vooral ook het waarderingsniveau roepen vragen op en doet onwillekeurig terugdenken aan de IPO-gekte in 2000.  De waarderingen van beide bedrijven vereisen inderdaad wat verbeeldingskracht. Op het eerste zicht onverantwoord (maar dat zei men ook van Amazon of Tesla). Vooral storend is echter dat deze waardering zowel de huidige context extrapoleert en het bestaan van concurrentie, op deze relatief eenvoudige bedrijfsmodellen, lijkt te ignoreren.  Maar the fear of missing out – de vrees om een feestje te missen – is moeilijk te kwantificeren en speelt zeker ook een rol bij menselijk gedrag. Niet alleen op de beurs, overigens…

Los van deze oprisping kunnen we in het algemeen leven met deze huidige beurswaarderingen. Dit kan worden afgeleid uit de risicopremie. Deze barometer meet de verwachte compensatie voor toekomstige risico’s en incorporeert tegelijk de (extreem) lage rentetarieven, het algemene koersniveau en de verwachte bedrijfsresultaten. De laatstgenoemde, erg cruciale, parameter heeft overigens voor quasi alle landen volledig het opwaartse pad gekozen.  

Maar aandelenbeurzen lopen altijd wat vooruit op de werkelijkheid en zijn nu al gekleed op het verwachte en verhoopte lenteweer dat zich zal doorzetten wanneer de economische stimuli, in combinatie met de lage rente en de breed uitgerolde vaccinatie, hun volle impact kunnen laten gevoelen.

De economie zelf moet echter nog door de nakende winter, die zich als bijzonder grim aankondigt, gelet op de verwachte verdere ontwikkeling van de pandemie in de VS en eurozone. Twijfels over het komende economische herstel en ontgoochelingen over de maatregelen om het virus af te remmen, zullen de beurzen vandaar regelmatig een koude rilling bezorgen. Verlies uw geduld daarom niet te snel wanneer u zich tijdelijk in een dergelijke dip bevindt.

Die twijfel is er trouwens nu al. De werkloosheid in de VS is, in plaats van af te nemen, de afgelopen week gestegen met een schrikbarend aantal nieuwe aanvragen voor werkloosheidssteun.  Stilaan geraken onze excuses op en kunnen we deze zwakke cijfers niet meer verdoezelen.

Maar de (uiteindelijk toch verwachte) goedkeuring van het Amerikaanse stimuluspakker kan het sentiment onmiddellijk in positieve zin doen omslaan. Vandaar dat huidige politieke aanstellerij op steeds minder begrip kan rekenen, zeker niet gezien het groeiende aantal slachtoffers in de VS. Woensdag (9.12) was op twee na de meest dodelijke dag in de Amerikaanse geschiedenis⁽⁴⁾,  erger dus dan 9.11.  En donderdag liep het aantal nog verder op.

Alle hoop is intussen op de vaccins gericht. Dat was ook vooraf ons uitgangspunt: de opgelegde maatregelen en de gedeeltelijke afsluiting van de economie (om het aantal contacten te beperken) kunnen het virus enkel tijdelijk wat afremmen, zodat na iedere heropening de impact alleen maar toeneemt.

De beleidsnemers zien dan telkens opnieuw geen andere optie dan de maatregelen verder te verstrengen, zoals momenteel in Frankrijk en Duitsland. Bij laatstgenoemde is dat enigszins opvallend omdat bij onze Oosterburen de besmettingscijfers opvallend laag bleven. Maar deze statistieken verbergen grote regionale verschillen, terwijl het aantal slachtoffers per besmetting in Duitsland zeer hoog was, in vergelijking met onze – toch bij de zwaarst getroffen – contreien.  There are lies, damned lies, and statistics… Hoe vertaal je dat in het Duits?

De verscherpte maatregelen bij de twee economische zwaargewichten in Europa wegen zwaar op het beurssentiment. Het besef groeit dat de economische schade nu breekpunten zal bereiken bij veel middenstanders. Zeker na een verdere verstrenging van de huidige krampachtige maatregelen om de tweede golf in te dijken, wetende dat een derde golf in volle wintertijd onvermijdelijk is. Gelukkig is er het vooruitzicht op de vaccins en het gigantische steunpakket, dat het economische herstel in belangrijke mate zal bespoedigen.

De geloofwaardigheid van de efficiëntie van de huidige maatregelen neemt intussen af terwijl het gemor nadrukkelijk toeneemt. De veelheid aan maatregelen maakt het geheel onoverzichtelijk. De algemene regels worden aangevallen wegens hun potentiële schending van grondwettelijke vrijheden, terwijl de vele uitzonderingen in toenemende mate worden ervaren als willekeur. Hierdoor zinkt het maatschappelijk draagvlak steeds verder weg en komt de nadruk steeds meer te liggen op de vaccinatiestrategie.

Intussen weet u wellicht al meer over de afloop van de Brexit-gesprekken. We durven hierbij hopen op enige redelijkheid. Maar we willen hier ook niet te ver in gaan. Gewoon op ordelijke wijze afscheid nemen en zeker geen proces dat zou kunnen leiden tot een herintegratie van het VK in de EU en al zeker niet in eurozone.

Dat laatste zouden we overigens ten zeerste betreuren want eind 2021 zal een nieuw 50 pond bankbiljet worden gedrukt, nu met één van onze grootste oorlogshelden op de voorkant. Alan Turing loste weliswaar nooit een schot maar kon de Duitse geheime code breken en hiermee niet alleen voorkomen dat het VK zou worden uitgehongerd (door de U-boten), maar hij wist ook beslissende informatie bezorgen bij doorslaggevende veldslagen. Helaas werd hij door het hypocriete Victoriaanse establishment verguisd en zelfs veroordeeld, om twee decennia nadien in ere te worden hersteld. Zijn afbeelding⁽⁵⁾ zal nu, in volle besef van zijn cruciale bijdrage, op het prestigieuze biljet prijken. Daarom alleen al mag het VK nooit bij de eurozone komen.